Για έγγραφα που διαβίβασε ο Γενικός Γραμματέας Πολιτισμού του υπουργείου Πολιτισμού διαμαρτύρεται ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων με ανακοίνωσή του, όπου κάνει λόγο για «προληπτική λογοκρισία» και «ανοίκειες και μη σύννομες πρακτικές “ελέγχου” του επιστημονικού λόγου». Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους τα έγγραφα αναφέρονται «σε απαγόρευση ανακοινώσεων-δημοσίων αναρτήσεων», ζητώντας να «αδειοδοτούνται από το Γραφείο Τύπου του ΥΠΠΟΑ» και ζητά την άμεση απόσυρσή τους.
«Επιχειρείται λογοκρισία όχι μόνον του επιστημονικού μας έργου, αλλά ακόμη και των προσωπικών μας αναρτήσεων σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σε περίπτωση που η διαδικασία αυτή εφαρμοστεί, ουσιαστικά καθίσταται ανέφικτη η έγκαιρη και ουσιαστική ενημέρωση του κοινού για όλα τα παραπάνω και στην πραγματικότητα αυτοαναιρείται στην πράξη η όποια εξωστρέφεια που υποτίθεται είναι προγραμματικό ζητούμενο», αναφέρει επίσης ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων και ζητά, μεταξύ άλλων «να γίνει ευρύς διάλογος και σχετική ανοιχτή ημερίδα που θα καταλήξει σε έναν Κώδικα Δεοντολογίας για το θέμα της δημοσιοποίησης του αρχαιολογικού έργου».
Αναλυτικά η ανακοίνωση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων
Χτες το πρωί διαβιβάστηκε στις Υπηρεσίες από τη Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς και τη Γενική Διεύθυνση Αναστήλωσης, Μουσείων και Τεχνικών Έργων του υπ’ αρ. ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/427919/306277/6-8-2019 έγγραφο του Γενικού Γραμματέα Πολιτισμού σχετικά με «Ανακοινώσεις – δημόσιες αναρτήσεις για θέματα που άπτονται των αρμοδιοτήτων του ΥΠΠΟΑ». Εν συνεχεία, και μετά τις πρώτες αντιδράσεις, την ίδια μέρα το απόγευμα διαβιβάστηκε νέο έγγραφο, το υπ’ αρ. ΥΠΠΟΑ/ΓΓΓΠ/432336/7150/8-8-2019, για το ίδιο θέμα.
Δυστυχώς είναι η δεύτερη φορά, που, χωρίς κανένα νομικό έρεισμα, ερχόμαστε αντιμέτωποι με προσπάθεια φίμωσης της ελευθερίας του επιστημονικού λόγου των αρχαιολόγων του ΥΠ.ΠΟ.Α., αλλά και της δράσης εξωστρέφειας των Αρχαιολογικών Μουσείων και των Εφορειών. Την προηγούμενη φορά ήταν η υπ’ αρ.317099/182394/18-12-2014 εγκύκλιος της ΓΔΑΠΚ «Περί διαχείρισης αρχαιολογικού υλικού που διοχετεύεται στα ΜΜΕ», για την οποία είχε διαμαρτυρηθεί αμέσως ο Σύλλογός μας ζητώντας την άμεση απόσυρσή της.
Μετά την έκθεση των νομικών και ουσιαστικών επιχειρημάτων που καθιστούσαν το περιεχόμενο της εγκυκλίου άκυρο, η εγκύκλιος αποσύρθηκε, όπως αναφέρεται αναλυτικά στο υπ’ αρ. 167/12-3-2015 έγγραφό μας, το οποίο σας κοινοποιείται διότι παραμένει απολύτως επίκαιρο, καθώς περιέχει αναλυτική έκθεση όλων των επιχειρημάτων μας, μαζί με την σχετική νομοθεσία και νομολογία.
Με το χτεσινό πρώτο έγγραφο του ΓΓ, που αναφέρεται σε απαγόρευση ανακοινώσεων-δημοσίων αναρτήσεων και ζητά αυτές να αδειοδοτούνται από το Γραφείο Τύπου του ΥΠΠΟΑ, επιχειρείται λογοκρισία όχι μόνον του επιστημονικού μας έργου, αλλά ακόμη και των προσωπικών μας αναρτήσεων σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το δεύτερο έγγραφο του ΓΓ επαναφέρει επακριβώς (με μία μόνο προσθήκη) την εγκύκλιο της ΓΔΑΠΚ του 2014, η οποία είχε αποσυρθεί με έγγραφο της τότε Γενικής Διευθύντριας που την είχε εκδώσει αρχικά! Εντύπωση προκαλεί, μάλιστα, ότι με τη μέθοδο της αντιγραφής-επικόλλησης του περιεχομένου της παλιάς εγκυκλίου, το δεύτερο έγγραφο, ενώ κοινοποιείται στη ΓΔΑΜΤΕ, αναφέρεται αποκλειστικά στην ΓΔΑΠΚ.
Σε κάθε περίπτωση, το δεύτερο έγγραφο δεν αναιρεί το πρώτο, αλλά το συμπληρώνει, και μάλιστα με τρόπο που δημιουργεί μια απίστευτα γραφειοκρατική, αναίτια και ανεφάρμοστη, διαδικασία για να μπορέσουν οι Υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ να δημοσιοποιήσουν καθημερινές δράσεις, όπως εκδηλώσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, ομιλίες ή συνέδρια, να ανανεώσουν τις ιστοσελίδες τους, να μιλήσουν στα ΜΜΕ για το έργο τους.
Έτσι, σε περίπτωση που η διαδικασία αυτή εφαρμοστεί, ουσιαστικά καθίσταται ανέφικτη η έγκαιρη και ουσιαστική ενημέρωση του κοινού για όλα τα παραπάνω και στην πραγματικότητα αυτοαναιρείται στην πράξη η όποια εξωστρέφεια που υποτίθεται είναι προγραμματικό ζητούμενο! Παράλληλα με το έγγραφο αυτό εισάγονται ανοίκειες και μη σύννομες πρακτικές «ελέγχου» του επιστημονικού λόγου!
Είναι σαφές πως ό,τι το 2014 αποδείχθηκε ότι δεν είχε κανένα νομικό ή ηθικό έρεισμα, δεν έχει ούτε και σήμερα αντίστοιχο έρεισμα και δεν θα γίνει ανεκτό.
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων ζητά την άμεση απόσυρση της προληπτικής λογοκρισίας και δηλώνει ότι θα υπερασπισθεί με κάθε τρόπο την δημοκρατία εντός της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, την ελευθερία του λόγου και την επιστημονική ελευθερία των μελών του.
Ζητάμε την απόσυρση και των δύο εγγράφων του ΓΓ
Δηλώνουμε ότι δεν θα επιτρέψουμε με κανένα τρόπο την επιστροφή στην εποχή επικοινωνιακής διαχείρισης τύπου Αμφίπολης.
Ζητάμε οι Εφορείες Αρχαιοτήτων και τα Μουσεία να διευκολύνονται και να υποβοηθούνται στο έργο της επικοινωνίας τους με το κοινό και κάθε εξωστρεφούς δράσης, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων και των καθηκόντων τους
Ζητάμε να γίνει ευρύς διάλογος και σχετική ανοιχτή ημερίδα που θα καταλήξει σε έναν Κώδικα Δεοντολογίας για το θέμα της δημοσιοποίησης του αρχαιολογικού έργου
Δηλώνουμε ότι, αν δεν αποσυρθούν τα έγγραφα αυτά, θα προασπίσουμε με κάθε νόμιμο μέσο τα συμφέροντα και τα δικαιώματα των μελών μας, το κύρος και τη λειτουργία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και οπωσδήποτε σε καμία περίπτωση δεν θα ανεχτούμε περιορισμό της συνταγματικά κατοχυρωμένης ελευθερίας της έκφρασης που αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα και αγαθό όλων των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η απάντηση της Λ.Μενδώνη
Η υπουργός Πολιτισμού σε συνέντευξή της στο ραδιόφωνο «Παραπολιτικά τόνισε: «Κατ’ αρχήν, όλο αυτό το πράγμα είναι ένα κατασκεύασμα. Αυτό κι αν είναι fake news. Διότι το γραφείο Τύπου δεν έχει καμία σχέση με τη σύμβουλο επικοινωνίας. Η σύμβουλος επικοινωνίας είναι σύμβουλος επικοινωνίας της υπουργού Πολιτισμού και δεν έχει καμία σχέση με το γραφείο Τύπου.
Αυτό το οποίο όμως λέει η εγκύκλιος, την οποία έστειλε ο γενικός γραμματέας, είναι κάτι πάρα πολύ απλό. Προκειμένου να υπάρξει η σωστή και στοχευμένη προβολή του υπουργείου Πολιτισμού και κυρίως των ευρημάτων, των σημαντικών αρχαιολογικών ευρημάτων, αυτό το οποίο ζήτησε να γίνεται είναι να ενημερώνεται από τους κατά τόπους ανασκαφείς και υπευθύνους η Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Να ενημερώνεται γραπτά και αυτό το γραπτό να στέλνεται στο Γραφείο Τύπου, προκειμένου να υπάρχει κατ’αρχήν έγκυρη και σωστή ενημέρωση. Αυτό ζήτησε. Το αυτονόητο δηλαδή.
Ποια λογοκρισία; Να λογοκρίνει κανείς εάν ένα αγγείο είναι κλασικό ή ελληνιστικό; Από την άλλη όμως, δεν ξέρω πόσο λάθος έκαναν οι δημοσιογράφοι οι οποίοι διαμαρτυρθηκαν δριμύτατα στο υπουργείο Πολιτισμού γιατί σημαντικά ευρήματα ανακοινώνονται από τον υπεύθυνο ενός μουσείου ή ενός αρχαιολογικού χώρου στο Facebook. Είναι προσωπικό μας θέμα ένα εύρημα; Ένα εύρημα ανήκει στον ελληνικό λαό. Ανήκει στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Είναι δυνατόν να ανακοινώνεται επιλεκτικά μέσω Facebook; Είναι δυνατόν, σημαντικά ευρήματα να τα λέμε σε έναν γνωστό μας δημοσιογράφο πριν να τα μάθει επισήμως το υπουργείο Πολιτισμού; Και πριν να υπάρξει σωστή ενημέρωση προς όλα τα Μέσα; Ποιος απαγόρευσε και ποιος θα μπορούσε να απαγορεύσει σε έναν επιστήμονα να εκφράσει την επιστημονική του άποψη σε ένα συνέδριο, σε ανακοινώσεις; Οπουδήποτε. Άλλο το ένα άλλο το άλλο. Είναι δυνατόν όμως, να μαθαίνει το υπουργείο επισήμως για ένα εύρημα το οποίο επί 25 χρόνια το αγνοούσαν αυτοί που θα έπρεπε να το ξέρουν σε ένα Μουσείο; Να το πληροφορείται από το Facebook και ξαφνικά να έρχονται δημοσιογράφοι και να διαμαρτύρονται γιατί το πήρε πρώτος ο τάδε και όχι ο δείνα; Δεν πρέπει να υπάρχει μια ενιαία πληροφόρηση; Άλλωστε αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο.
Οι περισσότεροι Έφοροι Αρχαιοτήτων, οι περισσότεροι ανασκαφείς, στέλνουν τα συμπεράσματα των ερευνών τους στη Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, η οποία στέλνει στο Γραφείο Τύπου το κείμενο το οποίο θέλει να βγει προς τα έξω. Για παράδειγμα, χθες υπήρξε ένα δελτίο Τύπου για κάποια πολύ σημαντικά ευρήματα στο Ξώμπουργκο της Τήνου. Αυτό έγινε με τον τρόπο που λέω. Και αυτό γίνεται χρόνια πριν. Ο Γενικός Γραμματέας λοιπόν θύμισε ότι πρέπει να γίνεται αυτή η διαδικασία, ακριβώς για να μην υπάρχει πλήθος διαμαρτυριών».
Μια σκέψη στο “Στην αντεπίθεση οι Αρχαιολόγοι για τη λογοκρισία που θέλει να επιβάλει το Υπουργείο Πολιτισμού: Δεν θα το ανεχτούμε…”