Οι διαπραγματευτές του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου οδήγησαν σε συμφωνία που αφορά πέντε κανονισμούς της ΕΕ που καθορίζουν τον τρόπο κοινής διαχείρισης ασύλου και μετανάστευσης μεταξύ των κρατών μελών και την αντιμετώπιση μεταναστευτικών κρίσεων. Οι κανόνες ρυθμίζουν επίσης τον τρόπο αντιμετώπισης των ατόμων που φτάνουν στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, τη διεκπεραίωση των αιτημάτων ασύλου και την ταυτοποίηση αυτών που φτάνουν.
Μετά τη συμφωνία, η Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρ. Μέτσολα δήλωσε: «Σήμερα είναι μια πραγματικά ιστορική ημέρα, καθώς υλοποιήσαμε το Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου, πιθανόν το πιο σημαντικό νομοθετικό πακέτο αυτής της νομοθετικής περιόδου. Η Ευρώπη θα αποκτήσει τώρα ένα ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο που θα είναι το ίδιο σε όλα τα κράτη μέλη. Είναι λειτουργικό και προστατεύει, μια προσέγγιση ανθρώπινη και δίκαιη για όσους αναζητούν προστασία, σταθερή για όσους δεν είναι επιλέξιμοι για προστασία και ισχυρή με αυτούς που εκμεταλλεύονται τους πιο ευάλωτους
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο νέος κανονισμός διαχείρισης ασύλου και μετανάστευσης προβλέπει υποχρεωτική αλληλεγγύη για τις χώρες της ΕΕ που αναγνωρίζεται ότι βρίσκονται υπό μεταναστευτική πίεση, επιτρέποντας σε άλλα κράτη μέλη να επιλέξουν μεταξύ της μετεγκατάστασης αιτούντων άσυλο στην επικράτειά τους και της οικονομικής συνεισφοράς. Το κείμενο καθορίζει επίσης νέα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία ένα κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για την εξέταση των αιτήσεων διεθνούς προστασίας (πρώην κανόνες του Δουβλίνου).
Για να αντιμετωπιστεί η ξαφνική αύξηση των αφίξεων, ο κανονισμός για την κρίση και την ανωτέρα βία θεσπίζει έναν μηχανισμό για τη διασφάλιση της αλληλεγγύης και τα μέτρα για την υποστήριξη των κρατών μελών που αντιμετωπίζουν μια εξαιρετική εισροή υπηκόων τρίτων χωρών που οδηγεί στην κατάρρευση του εθνικού συστήματος ασύλου.
Οι κανόνες καλύπτουν επίσης την εργαλειοποίηση των μεταναστών, δηλαδή όταν οι μετανάστες χρησιμοποιούνται από τρίτες χώρες ή εχθρικούς μη κρατικούς φορείς για να αποσταθεροποιήσουν την ΕΕ. Προβλέπεται πιθανή προσωρινή παρέκκλιση από τις τυπικές διαδικασίες ασύλου.
Σύμφωνα με τον νέο κανονισμό, τα άτομα που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για να εισέλθουν στην ΕΕ θα υπόκεινται σε διαδικασία προκαταρκτικού ελέγχου, συμπεριλαμβανομένης της ταυτοποίησης, συλλογής βιομετρικών δεδομένων, ελέγχων υγείας και ασφάλειας, για έως και επτά ημέρες. Οι ειδικές ανάγκες των παιδιών θα λαμβάνονται υπόψη και κάθε κράτος μέλος θα έχει έναν ανεξάρτητο μηχανισμό παρακολούθησης για να διασφαλίζει τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Σε έξι μήνες πρώτη απόφαση για την αίτηση ασύλου
Από την πλευρά του, ο κανονισμός για τις διαδικασίες ασύλου θεσπίζει μια κοινή διαδικασία σε ολόκληρη την ΕΕ για τη χορήγηση και την απόσυρση διεθνούς προστασίας, αντικαθιστώντας αρκετές εθνικές διαδικασίες. Η επεξεργασία των αιτημάτων ασύλου θα πρέπει να είναι ταχύτερη -έως έξι μήνες για μια πρώτη απόφαση-, με μικρότερα όρια για προδήλως αβάσιμες ή απαράδεκτες αιτήσεις και στα σύνορα της ΕΕ.
Καταγραφή των αιτούντων άσυλο στο Eurodac
Τέλος, η μεταρρύθμιση του Eurodac στοχεύει στον πιο αποτελεσματικό εντοπισμό όσων φτάνουν στην επικράτεια της ΕΕ, προσθέτοντας εικόνες προσώπου στα δακτυλικά αποτυπώματα, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών από έξι ετών. Οι αρχές θα μπορούν να καταγράφουν εάν κάποιος μπορεί να αποτελέσει απειλή για την ασφάλεια, εάν το άτομο είναι βίαιο ή παράνομα οπλισμένο.
Η προσωρινή συμφωνία πρέπει να εγκριθεί επίσημα από το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο προτού καταστεί νόμος. Οι συννομοθέτες δεσμεύτηκαν να υιοθετήσουν τη μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ για τη μετανάστευση και το άσυλο πριν από τις ευρωκελογές του 2024.
– Ευρωπαικη Αριστερά: «Μαύρη μέρα» για την Ευρώπη! Ταφόπλακα στο ατομικό δικαίωμα ασύλου
«Η συμφωνία για το Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση σηματοδοτεί τον θάνατο του ατομικού δικαιώματος ασύλου στην ΕΕ», τονίζει σε ανακοίνωσή της η Ευρωομάδα της Αριστεράς
«Η βιασύνη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβουλίου να επιτύχουν τη συμφωνία που επιτεύχθηκε σήμερα το πρωί έρχεται εις βάρος της κατάργησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρώπη. Το Νέο Σύμφωνο είναι μια υπόκλιση στους δεξιούς εξτρεμιστές και τους φασίστες της Ευρώπης. Η αυστηροποίηση των νόμων για το άσυλο ήταν προσαρμοσμένη στις απαιτήσεις κάθε Μελόνι και Όρμπαν. Το Σύμφωνο Μετανάστευσης δεν θα σταματήσει την αναγκαστική μετανάστευση λόγω διώξεων, πολέμου και φτώχειας.
Η συμφωνία, μια ιστορική στιγμή για όλους τους λάθος λόγους, θα έχει εκτεταμένες συνέπειες στα δικαιώματα των ανθρώπων που μετακινούνται τις επόμενες δεκαετίες. Τα πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων που η ΕΕ προβάλλει ως αξίες γεννήθηκαν από τις στάχτες και τη φρίκη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ωστόσο αυτή η συμφωνία σηματοδοτεί ένα σημείο καμπής καθώς νομιμοποιούνται οι τρέχουσες παραβιάσεις δικαιωμάτων που σχετίζονται με τη μετανάστευση.
Η εγκριθείσα νομοθεσία εξομαλύνει την αυθαίρετη κράτηση ατόμων εν κινήσει, συμπεριλαμβανομένων παιδιών και οικογενειών και αυξάνει τις ρατσιστικές παραμέτρους. Το Συμβούλιο κατάφερε να το δρομολογήσει και συμπεριέλαβε την έννοια της λεγόμενης «εργαλειοποίησης» της μετανάστευσης στον κανονισμό για την κρίση. Αυτή η αμφιλεγόμενη ιδέα είναι μια λευκή επιταγή για την αναστολή σχεδόν όλων των δικαιωμάτων των ατόμων που αναζητούν προστασία.
Η Αριστερά αντιτίθεται στην προσέγγιση περί «μεταναστευτικής κρίσης» στην ΕΕ. Αντιμετωπίζουμε μια «κρίση» εφαρμογής της ισχύουσας νομοθεσίας της ΕΕ για τη μετανάστευση και το άσυλο, που αντικατοπτρίζεται στις καθημερινές παραβιάσεις αυτής της νομοθεσίας από τα κράτη μέλη.
Η Αριστερά αγωνίζεται για μια ανθρώπινη μεταναστευτική πολιτική βασισμένη στην αλληλεγγύη με προτεινόμενες εναλλακτικές λύσεις που θα επέτρεπαν στους ανθρώπους να έρθουν στην Ευρώπη με αξιοπρέπεια».
«Μια μαύρη ημέρα για την Ευρώπη, αφού για ακόμη μια φορά η ηγεσία της απέτυχε να εξασφαλίσει πραγματική αλληλεγγύη, την προστασία των χωρών πρώτης υποδοχής, όπως η Ελλάδα και το δικαίωμα στο άσυλο. Η πραγματική ευρωπαϊκή αλληλεγγύη αναζητείται. Η υποκρισία είναι σίγουρα εδώ» τονίζει ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Κώστας Αρβανίτης.
Ο Κώστας Αρβανίτης υπενθυμίζει τον αγώνα που δόθηκε από τον ίδιο και την πολιτική ομάδα The Left για την υποχρεωτική μετεγκετάσταση σε στιγμές κρίσης. Ωστόσο, όπως σημειώνει, όσο προχωρούσαν οι διαπραγματεύσεις, άρχισε να επικρατεί η δεξιά ρητορική της ευρωπαϊκής ηγεσίας και έπαψε η υποχρεωτική μετεγκατάσταση να είναι η μοναδική μορφή αλληλεγγύης σε στιγμές κρίσης. «Πλέον θα μπορούν τα κράτη μέλη να πληρώνουν, να χορηγούν τις χώρες πρώτης υποδοχής, για να κρατάνε αυτοί τους πρόσφυγες και τους αιτούντες άσυλο. Ευρωπαϊκά Γκουαντάναμο με νόμιμη ευρωπαϊκή χορηγία» τονίζει.
Σύμφωνα με τον Κ. Αρβανίτη, αναιρέθηκαν και επαναδιατυπώθηκαν όλες οι επιτυχίες της ευρωομάδας της Αριστεράς. «Μετά την “χορηγία” των χωρών πρώτης υποδοχής, περιορίστηκε σημαντικά και η διαδικασία χορήγησης διεθνούς προστασίας, prima facia. Όχι μόνο ξαναμπήκε στο φάκελο η έννοια της ανωτέρας βίας, που δίνει την δυνατότητα παρέκκλισης στα κράτη μέλη χωρίς κανέναν έλεγχο και έγκριση, αλλά προστέθηκε και η έννοια της “εργαλειοποίησης” ως ακόμα μια δυνατότητα για να “παρανομούν” οι χώρες που το επιθυμούν. Νομίζω όλοι κατανοούμε την εκμετάλλευση και κατάχρηση που θα επιφέρει αυτή η προσθήκη» επισημαίνει.
«Με λίγα λόγια, ακόμα μια φορά η Ευρώπη αποτυγχάνει να εξασφαλίσει πραγματική αλληλεγγύη, την προστασία των χωρών πρώτης υποδοχής όπως η Ελλάδα και το δικαίωμα στο άσυλο. Ακόμα μια ευκαιρία χαμένη, θυσιασμένη στον βωμό της δεξιάς-ρατσιστικής ρητορικής της Ευρώπης φρούριο, της Ευρώπης των λευκών χριστιανών που οτιδήποτε διαφορετικό είναι απλά ο “χρήσιμος” εχθρός» υπογραμμίζει ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ.
Σχολιάζοντας την συμφωνία, η Γερμανίδα ευρωβουλευτής Κορνέλια Έρνστ μεταξύ άλλων σημείωσε ότι «σήμερα είναι μια δραματική μέρα για τα δικαιώματα των ανθρώπων που αναζητούν προστασία στην Ευρώπη: ένα δεξιό λαϊκιστικό όνειρο που γίνεται πραγματικότητα. Στις διαπραγματεύσεις για το Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έγινε “χαλάκι” πόρτας για τα κράτη μέλη. Η συμφωνία, η οποία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην εντολή του Συμβουλίου, είναι η πιο μαζική αυστηροποίηση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για το άσυλο και τη μετανάστευση από την ίδρυση της ΕΕ. Στο μέλλον, οι αιτούντες άσυλο θα κρατούνται στα σύνορα, συμπεριλαμβανομένων των οικογενειών με παιδιά όλων των ηλικιών. Από εκεί, στη συνέχεια, θα είναι δυνατή η απέλαση ατόμων απευθείας, εάν είναι δυνατόν, στις αποκαλούμενες “ασφαλείς τρίτες χώρες”, κάτι που σημαίνει ότι το ατομικό δικαίωμα στο άσυλο είναι de facto νεκρό … Μια πραγματική μεταρρύθμιση του Δουβλίνου απέτυχε. Αντί να μεταφέρουν ανθρώπους, τα κράτη μέλη μπορούν να χρηματοδοτήσουν έργα σε τρίτες χώρες ή να παρέχουν κεφάλαια για την επιτήρηση των συνόρων, όπως συρματοπλέγματα εντός της ΕΕ. Αυτό που ονομάζεται «αλληλεγγύη» είναι σκέτη κοροϊδία. Το Συμβούλιο κατάφερε να το δρομολογήσει και συμπεριέλαβε την έννοια της λεγόμενης «εργαλειοποίησης» της μετανάστευσης στον κανονισμό για την κρίση. Αυτή η αμφιλεγόμενη ιδέα είναι μια λευκή επιταγή για την αναστολή σχεδόν όλων των δικαιωμάτων των ανθρώπων που αναζητούν προστασία και μια λευκή επιταγή για απωθήσεις. Τα κράτη μέλη θα το καταχραστούν προκειμένου να καταστήσουν την εξαίρεση κανόνα. Μια μαύρη μέρα. Για άλλη μια φορά, η ΕΕ δεν θα λύσει τις προκλήσεις της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής. Αντίθετα, η νέα μεταρρύθμιση νομιμοποιεί πολυετείς παραβιάσεις της νομοθεσίας της ΕΕ για το άσυλο από τα κράτη μέλη. Αυτό θα βλάψει σοβαρά το κράτος δικαίου στην Ευρώπη».
Αντίστοιχα, η Σουηδή ευρωβουλευτής Μάλιν Μπγιόρκ τόνισε ότι «Αυτό δεν είναι το σύμφωνό μας. Είναι μια θλιβερή ημέρα για όλους εμάς που έχουμε εργαστεί για μια πολιτική ασύλου της ΕΕ που βασίζεται στο σεβασμό του διεθνούς δικαίου και των δεσμεύσεων, στην αξιοπρέπεια και την αλληλεγγύη. Μπροστά στον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η ΕΕ έδειξε ότι η αλληλεγγύη σε όσους αναζητούν προστασία είναι δυνατή. Αλλά αντί να βασίζεται σε αυτή την εμπειρία, η συμφωνία που μόλις επιτεύχθηκε θα θεσμοθετήσει και θα επιδεινώσει τις πιο κατασταλτικές πρακτικές: μαζική κράτηση, απωθήσεις και σκληρότητα στα σύνορα. Το ότι τα θεσμικά όργανα της ΕΕ πανηγυρίζουν τώρα έντονα μια τέτοια συμφωνία, που απορρίπτεται από όλους όσοι εργάζονται στην πραγματικότητα – και χαιρετίζονται από την ακροδεξιά – είναι φάρσα … Το Eurodac έχει επεκταθεί πολύ πέρα από το αρχικό του πεδίο και θα χρησιμοποιηθεί κυρίως με κατασταλτικό τρόπο για την παρακολούθηση και τον έλεγχο των αιτούντων άσυλο και ως μέσο κατά της δευτερογενούς μετακίνησης. Αυτή η μεταρρύθμιση σημαίνει ότι το Eurodac στοχεύει πλέον τους αιτούντες άσυλο ως απειλή για την ασφάλεια. Η επιβολή αυτού του είδους εγγραφής και χρήσης δεδομένων για οποιαδήποτε άλλη κατηγορία ανθρώπων θα ήταν πολιτικά αδύνατη, για τον απλούστατο λόγο ότι είναι αντίθετη με τις αρχές της αναλογικότητας, του περιορισμού του σκοπού και της προσωπικής ακεραιότητας».
