Η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας του ΟΗΕ προβλέπει στο άρθρο 98(2) ότι τα παράκτια κράτη θα πρέπει να έχουν σχέδια έρευνας και διάσωσης και όπου χρειάζεται να συνεργάζονται με γειτονικά κράτη για την υλοποίηση αυτών των σχεδίων.
Επιπλέον, με βάση τη Σύμβαση για την Ασφάλειας της Ζωής στη Θάλασσα (SOLAS Convention) καθώς και τη Διεθνή Σύμβαση του Αμβούργου για την θαλάσσια έρευνα και διάσωση (Search and Rescue – SAR) όπως τροποποιήθηκαν το 2004 προβλέπουν ότι σε περίπτωση όπου ένα πλοίο διατρέχει κίνδυνο η κύρια ευθύνη βαραίνει το κράτος που επιχειρεί έρευνα και διάσωση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην περίπτωση του ναυαγίου ανοιχτά της Πύλου ο κίνδυνος ήταν πρόδηλος αφού το ελληνικό λιμενικό είχε ειδοποιηθεί και μπορούσε να το διαπιστώσει εφόσον προσέγγισε το πλοίο.
Το γεγονός ότι το πλοίο δεν ήταν αξιόπλοο ήταν επίσης ξεκάθαρο λόγω του αριθμού των επιβαινόντων ενώ το παραπάνω επιβεβαιώνει και η κατάσταση κινδύνου στην οποία βρισκόταν κυρίως δε, εάν το πλοίο ήταν ακυβέρνητο για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Όσον αφορά στην άρνηση του πλοιάρχου για παροχή βοήθειας δεν χαρακτηρίζεται ως κρίσιμος παράγοντας για μη εμπλοκή των σωστικών αρχών καθώς ο αξιωματικός του πλοίου του κράτους που έχει ευθύνη έρευνας και διάσωσης είναι εκείνος ο οποίος είναι σε θέση να κρίνει εάν υπάρχει κίνδυνος (distress). Μαλιστα ναύαρχος εα δήλωσε ότι θα μπορούσε να επιλεγεί και η λύση της αποστολής πλοίου του ΠΝ να ζητήσει νηοψια, εφόσον το δουλεμπορικό είχε εισέλθει σεα εθνικά ύδατα χωρίς άδεια και χωρίς χαρτιά.
Όπως εξηγεί στο ethnos.gr ο κ. Μπαξεβάνης το άρθρο 110 του δικαίου της θάλασσας προβλέπει το εξής: «πολεμικό πλοίο που συναντά στην ανοιχτή θάλασσα ξένο πλοίο το οποίο επιδίδεται στο δουλεμπόριο έχει το δικαίωμα εξακρίβωσης των στοιχείων. Έχει το δικαίωμα νηοψίας. Αυτό θα μπορούσε να είχε γίνει από την πλευρά μας. Να είχε σταλεί πολεμικό πλοίο- έχοντας όλα τα στοιχεία ότι είναι δουλεμπορικό-και έτσι ίσως να είχαμε προλάβει το ναυάγιο. Θα μπορούσε να είχε γίνει το επόμενο βήμα από την Αθήνα πέρα από την επικοινωνία που είχε με το αλιευτικό. Κακώς υποτιμήθηκε η κατάσταση και δεν έγινε εφαρμογή της πρόβλεψης του δικαίου της θάλασσας. Σε κάθε περίπτωση μέσα από την νηοψία θα προέκυπτε αν ήταν ή δεν ήταν δουλεμπορικό. Αν δεν ήταν θα μπορούσε να συνεχίσει την πορεία του».
Από την ελληνική πλευρά υπήρξαν επανειλημμένες, σύμφωνα με επίσημες πηγές ενημέρωσης, προσπάθειες επικοινωνίας των σκαφών του Λιμενικού με τον κυβερνήτη του πλοιαρίου. Με τον τελευταίο, ωστόσο, να φέρεται να αρνείται την παροχή βοήθειας, ζητώντας μόνο νερό και φαγητό.
Σχολιάζοντας από κει και πέρα τις ενέργειες της Αθήνας μετά το ναυάγιο ο πρώην ειδικός εμπειρογνώμων για θέματα μετανάστευσης και Ασύλου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπογραμμίζει ότι «υπήρξε μια πολύ συντονισμένη προσπάθεια των ελληνικών αρχών και είναι προς τιμή τους όσα έκαναν». Ο κ. Μπαξεβάνης τονίζει ότι οι σκηνές ανοιχτά της Πύλου μέχρι την στιγμή του ναυαγίου είναι κάτι το οποίο βλέπουμε πολύ συχνά. «Ένα μπαλάκι ευθυνών δηλαδή ανάμεσα σε Frontex, Αθήνα και Ρώμη. Η Frontex ενημερώνει, η Ρώμη αδιαφορεί, η Αθήνα ανταποκρίνεται και κάνει προσπάθειες επικοινωνίας με το πλοίο».
Με λίγα λόγια εάν τα επιχειρησιακά πρωτόκολλα κατατείνουν στο ότι υπάρχει κίνδυνος για το πλοίο και τους επιβαίνοντες του, τότε υπάρχει και υποχρέωση έρευνας και διάσωσης.
Ωστόσο υπογραμμίζεται ότι ακόμη και στην περίπτωση που τα επιχειρησιακά πρωτόκολλα δεν κατατείνουν στο ότι υπάρχει κίνδυνος τότε το παράκτιο κράτος στο χώρο ευθύνης του οποίου βρίσκεται το πλοίο δεν μπορεί να αποφύγει τις υποχρεώσεις του όπως αυτές απορρέουν από το δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Τέλος σύμφωνα με την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα του ΟΗΕ, προκύπτει υποχρέωση προστασίας γιατί πλοία που βρίσκονται σε περιοχή ευθύνης για έρευνα και διάσωση υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις θεωρούνται ότι βρίσκονται εντός της δικαιοδοσίας του κράτους που έχει την ευθύνη για έρευνα και διάσωση.
Πηγή: avgi.gr
