«Λευκή επιταγή» ετοιμάζονται να δώσουν κυβερνήσεις της ΕΕ, μεταξύ αυτών και η ελληνική, για την κατασκοπεία δημοσιογράφων και αναρωτιέται κανείς σε ποια θέση ακόμα πρόκειται να κατρακυλήσει η ελευθερία του Τύπου στη χώρα μας, από την 107η θέση στην οποία και βρίσκεται.
Συγκεκριμένα, ορισμένες κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μεταξύ αυτών και η ελληνική, ετοιμάζονται να επιτρέψουν – εάν οι αρχές ασφαλείας το κρίνουν απαραίτητο στο όνομα της εθνικής ασφάλειας-Την κρατική παρακολούθηση δημοσιογράφων, καθώς και των συνομιλητών τους, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης spyware.
Αυτό προκύπτει από έγγραφα από τις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις της ΕΕ σχετικά με τον Ευρωπαϊκό Νόμο για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης (EMFA), που περιήλθαν στη γνώση των ερευνητικών μέσων Investigate Europe (στο οποίο συμμετέχουν και οι Reporters United) netzpolitik.org και Follow the Money.
Η εξέλιξη αυτή έρχεται σε αντίθεση με τον νόμο της ΕΕ για τα μέσα ενημέρωσης, που προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον περασμένο Σεπτέμβριο και έχει ως σκοπό να προστατεύσει τους δημοσιογράφους και τα μέσα ενημέρωσης από τον πολιτικό έλεγχο από τις κυβερνήσεις και τους ιδιοκτήτες.
Την ίδια ώρα μάλιστα, που το πόρισμα της εξεταστικής επιτροπής PEGA, που ασχολήθηκε και με τον ελληνικό «φάκελο» για τις υποκλοπές και τα παράνομα λογισμικά, κατακεραυνώνει την κυβέρνηση Μητσοτάκη και ζητά να διασφαλιστεί η πλήρης ανεξαρτησία της ΑΔΑΕ και η ελευθερία στη διερεύνηση των υποκλοπών
Αυτά θέτουν εμφανώς σε κίνδυνο την ελευθερία της έκφρασης και τον πλουραλισμό των μέσων ενημέρωσης σε πολλές χώρες της ΕΕ, κυρίως στην Πολωνία και την Ουγγαρία αλλά και αλλού, όπως έχουν προειδοποιήσει εδώ και χρόνια ειδικοί όπως οι συντάκτες της ετήσιας έκθεσης Media Pluralism Monitor στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο στη Φλωρεντία.
Απαραίτητη η προστασία των δημοσιογράφων
Είναι απαραίτητο για την κριτική και ανεξάρτητη δημοσιογραφία οι δημοσιογράφοι να μπορούν να προστατεύουν τον εαυτό τους και τις πηγές τους από την παρακολούθηση, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης από τις κρατικές αρχές. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το άρθρο 4 του σχεδίου νόμου της ΕΕ απαγορεύει ρητά τα καταναγκαστικά μέτρα κατά δημοσιογράφων για την αποκάλυψη των πηγών τους, καθώς και την παρακολούθηση των επικοινωνιών τους και τη χρήση spyware στους υπολογιστές και τα τηλέφωνά τους.
Αλλά στο Συμβούλιο της ΕΕ, όπου οι εκπρόσωποι των 27 κυβερνήσεων της ΕΕ διαπραγματεύονται κεκλεισμένων των θυρών, η γαλλική κυβέρνηση ζήτησε να αντιστραφεί το άρθρο 4, όπως αποκαλύπτει το Investigate Europe. Η κατασκοπεία δημοσιογράφων και η χρήση λογισμικού κατασκοπείας εναντίον τους θα πρέπει πράγματι να επιτρέπεται – εάν δικαιολογείται από την «εθνική ασφάλεια», υποστηρίζει το Παρίσι.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: «Άδειασμα» από Frontex: «Μας έστειλαν αλλού πριν επιχειρήσουν…”
Πριν από δύο χρόνια, μια κοινή έρευνα μέσων ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων των Guardian, Le Monde και Washington Post, έδειξε πώς κρατικοί παράγοντες σε πολλές χώρες είχαν χρησιμοποιήσει το spyware Pegasus εναντίον πολιτών, συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων στην Ουγγαρία και αλλού. Από το πλαίσιο αυτό δεν εξαιρείται η χώρα μας, καθώς πέρυσι προέκυψε ότι αρκετοί δημοσιογράφοι είχαν γίνει στόχος του spyware Predator, ενώ στην Ισπανία οι αρχές φέρεται να χρησιμοποίησαν λογισμικό κατασκοπείας εναντίον δημοσιογράφων που έκαναν ρεπορτάζ για το καταλανικό κίνημα ανεξαρτησίας.
Εξεταστική επιτροπή από το Ευρωκοινοβούλιο, αδιαφορία από τις κυβερνήσεις
Ως αντίδραση σε αυτές τις αποκαλύψεις, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συγκρότησε ειδική εξεταστική επιτροπή για το θέμα και ζήτησε να απαγορευτεί η πώληση spyware μέχρι να καθοριστεί με σαφήνεια ο νόμος σε ποιες εξαιρετικές περιπτώσεις μπορεί να το χρησιμοποιήσει ένας κράτος- μέλος.
Αλλά οι κυβερνήσεις της ΕΕ φαίνεται ότι ενδιαφέρονται ελάχιστα για τις ανησυχίες του Κοινοβουλίου, σημειώνει το δημοσίευμα του Investigate Europe και αποκαλύπτει ότι οι κυβερνήσεις της Γερμανίας, της Ολλανδίας, της Τσεχικής Δημοκρατίας, του Λουξεμβούργου και της Ελλάδας υποστήριξαν ρητά το γαλλικό αίτημα για εξαίρεση εθνικής ασφάλειας από το άρθρο 4, σύμφωνα με τη γερμανική διπλωματική έκθεση της αρμόδιας ομάδας εργασίας του Συμβουλίου, στις 17 Απριλίου. Κανένας άλλος εκπρόσωπος της κυβέρνησης της ΕΕ δεν έφερε αντίρρηση. Ως εκ τούτου, η σουηδική κυβέρνηση, που προεδρεύει επί του παρόντος στο Συμβούλιο, πρόσθεσε μια παράγραφο στην τελευταία έκδοση του σχεδίου νόμου δηλώνοντας ότι το άρθρο 4 «δεν θίγει την ευθύνη των κρατών μελών για τη διαφύλαξη της εθνικής ασφάλειας».
Όταν ρωτήθηκε για τους λόγους υποστήριξης της αμφιλεγόμενης διάταξης, εκπρόσωπος Τύπου της υπουργού Πολιτισμού και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης της Γερμανίας, Κλόντια Ροθ, εξήγησε ότι είχε σκοπό μόνο να διασφαλίσει ότι οι «αρμοδιότητες των κρατών μελών στον τομέα της εθνικής ασφάλειας, όπως καθορίζονται στην Ε.Ε. Συνθήκη, μένουν ανεπηρέαστες».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Τσίπρας: «Χρέος μας η αλήθεια κόντρα σε κάθε απόπειρα συγκάλυψης»
Αλλά η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων υποστηρίζει ότι αυτό είναι παραπλανητικό. Σε αντίθεση με τις Συνθήκες της ΕΕ, λέει ο οργανισμός, «η τρέχουσα πρόταση του Συμβουλίου δεν περιέχει διατάξεις για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων».
«Η περίπτωσή μου δείχνει πόσο εύκολο είναι να χρησιμοποιείς την εθνική ασφάλεια ως πρόσχημα για να απειλήσεις τους δημοσιογράφους και τις πηγές τους», λέει ο Θανάσης Κουκάκης, ένα απ’ τα θύματα του Predator στην Ελλάδα. Εάν η ΕΕ ψηφίσει πράγματι έναν νόμο «που νομιμοποιεί τέτοια μέτρα χωρίς εξωτερικό έλεγχο και δημόσιο έλεγχο, αυτό θα ήταν πολύ απογοητευτικό», λέει. «Αυτός δεν θα ήταν ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρώπης της ΕΕ».
Η Ολλανδή ευρωβουλευτής των Φιλελευθέρων Σόφι ιντ Βελντ που ηγήθηκε της εξεταστικής επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το Pegasus και άλλο λογισμικό υποκλοπής, θεωρεί τις πρόσφατες αλλαγές των κυβερνήσεων της ΕΕ στο σχέδιο του Ευρωπαϊκού Νόμου για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης ως «καταστροφή». Η έννοια της εθνικής ασφάλειας λειτουργεί ως «λευκή επιταγή», ενώ, στην πραγματικότητα, χρειάζεται ένα «σαφές νομικό πλαίσιο».
Ωστόσο, μια γενική εξαίρεση είναι αυτό που βρίσκεται στο τραπέζι των κυβερνήσεων της ΕΕ την επόμενη εβδομάδα, όταν σχεδιάζουν να υιοθετήσουν κατ’ αρχήν τη θέση του Συμβουλίου για το EMFA, τονίζει το δημοσίευμα. Ο τελικός νόμος της ΕΕ, ωστόσο, θα χρειαστεί το πράσινο φως τόσο από το Συμβούλιο όσο και από το Κοινοβούλιο.
