Τον Νοέμβριο του 1939, τρεις μήνες μετά την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο μεγάλος συγγραφέας και δημοσιογράφος Αλμπέρ Καμί, σε ηλικία 26 ετών, έγραψε ένα άρθρο για την ελευθερία του Τύπου για την εφημερίδα Le Soir Républicain, στη γενέτειρά του, το Αλγέρι.
του Μιχάλη Ψύλου*
«Το μανιφέστο του ελεύθερου δημοσιογράφου» ήταν ο τίτλος του άρθρου του Καμί, που όμως λογοκρίθηκε και δεν δημοσιεύτηκε ποτέ. Έως τον Μάρτιο του 2012, που το ανακάλυψε στα Εθνικά Αρχεία της Γαλλίας η δημοσιογράφος Μασά Σερί και το δημοσίευσε στη Le Monde.
Γράφει λοιπόν, μεταξύ άλλων, ο Καμί: «Είναι δύσκολο να θίξει κανείς σήμερα το ζήτημα της ελευθερίας του Τύπου χωρίς να καταγγελθεί για παραλογισμό, να κατηγορηθεί ότι είναι η Μάτα Χάρι, να θεωρηθεί ανιψιός του Στάλιν… Απέναντι στο διογκούμενο κύμα ανοησίας, είναι επίσης απαραίτητο να αντιτάξουμε κάποιες αρνήσεις. Όλοι οι περιορισμοί του κόσμου δεν μπορούν να κάνουν ένα καθαρό πνεύμα να γίνει ανέντιμο. Με τις λιγοστές γνώσεις που διαθέτουμε για τον μηχανισμό της πληροφόρησης, είναι εύκολο να διασφαλίσουμε την αυθεντικότητα μιας είδησης.
Ένας ελεύθερος δημοσιογράφος πρέπει να αφιερώσει σε αυτό όλη την προσοχή του. Διότι, αν δεν μπορεί να πει όλα όσα πιστεύει, μπορεί να μην πει αυτό που δεν πιστεύει ή που θεωρεί αναληθές. Μια ελεύθερη εφημερίδα κρίνεται εξίσου από αυτά που λέει και από αυτά που δεν λέει. Αυτή η αρνητική ελευθερία είναι, μακράν, η πιο σημαντική όλων. Διότι προετοιμάζει την έλευση της αληθινής ελευθερίας. Κατά συνέπεια, μια ανεξάρτητη εφημερίδα παραθέτει την πηγή των πληροφοριών της, βοηθά το κοινό να τις αξιολογήσει, απορρίπτει την προπαγάνδα, απαλείφει τα υβρεολόγια, πραΰνει με σχόλια την ομογενοποίηση των πληροφοριών και, με δυο λόγια, υπηρετεί την αλήθεια στο ανθρώπινο μέτρο των δυνάμεών της»…
Το άρθρο του Καμί έχει γραφτεί, βέβαια, σε συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες, που προφανώς, πρέπει να λαμβάνουμε υπόψιν. Η κεντρική ιδέα του παραμένει όμως πάντα επίκαιρη και στις ημέρες μας, όπου η δημοσιογραφία ταλανίζεται και η αξιοπιστία της βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις των «θεσμών» που εμπιστεύονται οι πολίτες, σύμφωνα με όλες τις μετρήσεις.
Ο Καμί λέει όμως και κάτι που αφορά όλους τους πολίτες, τονίζοντας ότι πρέπει και αυτοί να προστατεύουν ό,τι θεωρούν αληθές και δίκαιο. Γράφει χαρακτηριστικά στον επίλογο του «Μανιφέστου»: «Αν κάθε Γάλλος πολίτης θελήσει να προστατεύσει στη σφαίρα του ό,τι θεωρεί αληθές και δίκαιο, αν θελήσει να βοηθήσει με τον αδύναμο τρόπο του στην περιφρούρηση της ελευθερίας, να αντισταθεί στην εγκατάλειψη και να κάνει γνωστή τη βούλησή του, τότε και μόνο τότε αυτός ο πόλεμος θα κερδηθεί, με την ουσιαστική έννοια της λέξης. Η αρετή του ανθρώπου είναι να αντέξει απέναντι σε ό,τι τον ακυρώνει».
ΥΓ.: Το άρθρο του Αλμπέρ Καμί δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα στην εφημερίδα Τα Νέα, στις 27 Μαρτίου 2012
* Ο Μιχάλης Ψύλος είναι δημοσιογράφος, πρώην πρόεδρος ΑΠΕ
δημοσιεύτηκε στις 28 Ιανουαρίου στην avgi.gr
