«Έμεινα πάντα Έλληνας», δήλωσε σε μια βραδιά υψηλής συγκίνησης ο μεγάλος, πολυβραβευμένος σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς, στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας, όπου παρουσιάστηκε η συγκλονιστική βιογραφία του με τίτλο το καζαντζακικό «Πήγαινε εκεί που είναι αδύνατο να πας» (μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Gutenberg). Μαζί του δεν ήταν ο μόνο ο συγγραφέας του «Ζ», Βασίλης Βασιλικός, αλλά και συμμαθητές του από το Γυμνάσιο στην Κουμουνδούρου και συμπατριώτες του από τη Γορτυνία!
«Έφυγα από την Ελλάδα και είπα δεν θα γυρίσω ποτέ (σ.σ.: λόγω των προβλημάτων του φακελώματος του πατέρα του ως Κομμουνιστή)», αποκάλυψε.
«‘Ένιωσα όμως τρομερά Έλληνας όταν διάβασα κατά τύχη το βιβλίο του Βασιλικού «Ζ», μια μέρα πριν γίνει η Δικτατορία. Μου το είχε δώσει ο αδελφός μου. Το διάβασα στο αεροπλάνο. Ήταν Σάββατο. Το πρωί μου τηλεφώνησαν και μου είπαν «είδες τι έχει γίνει στην Ελλάδα;» Πήγαμε για φαΐ με τον Υβ Μοντάν και εγώ σκέφτηκα να κάνω ταινία το «Ζ.» Έτσι ξεκίνησε αυτή η περιπέτεια στην οποία κανείς δεν πίστευε», ανέφερε εξομολογητικά, συγκινημένος.
«Η ελληνικότητά μου γεννήθηκε εκείνη τη στιγμή που η Ελλάδα ήταν σε μεγάλο κίνδυνο. Από τότε παρακολουθώ τι γίνεται στη χώρα». Ωστόσο, επιμένει να αυτοπροσδιορίζεται ως Γάλλος κι όχι Έλληνας σκηνοθέτης: «Έμαθα ό,τι έμαθα στη Γαλλία, χάρη στις σπουδές μου εκεί, στη cinemateque. Aν είχα μείνει στην Ελλάδα δεν θα είχα κάνει φιλμ ποτέ, και στη Αμερική, στο Χόλιγουντ, θα γύριζα άλλα φιλμ. Χάρη στην κοινωνία την γαλλική λέω είμαι Γάλλος σκηνοθέτης», διευκρίνισε ο μετρ της μεγάλης οθόνης.«Αλλά η ευαισθησία μου θα παραμείνει αυτή των πρώτων χρόνων που γεννήθηκα. Έμεινα πάντα Έλληνας», πρόσθεσε.
Έφτασε στη Γαλλία το ’55, χωρίς λεφτά, έχοντας περάσει μια φυματίωση στο πόδι, χωρίς να το γνωρίζει, αλλά «δεν αφήνει ούτε μια μέρα να πάει χαμένη».
«Είχε τη βεβαιότητα ότι θα τα καταφέρει», όπως επεσήμανε ο κριτικός κινηματογράφου Γιάννης Ζουμπουλάκης. Δεν είναι απλό να σου προτείνουν να σκηνοθετήσεις το «Νονό» και εσύ να λες «όχι», όπως συνέβη, όπως επίσης δεν είναι σύνηθες να σου προτείνουν ταινία που στηρίζει η οικογένεια Κένεντι και εσύ να ξαναλές «όχι». Γαβράς είναι όμως αυτός! «Ο Γαβράς –πρόσθεσε ο Γ.Ζουμπουλάκης- είναι ένα ευγενής πεισματάρης του σινεμά, που δεν έκανε ούτε μια ταινία για να γίνει απλά. Είναι ο ορισμός του πολιτικοποιημένου σκηνοθέτη».
Το αποδεικνύει η φιλμογραφία του: έκανε ταινίες για την Δικτατορία, για τα καθεστώτα στη Λ.Αμερική, για τα πρώην σοβιετικά καθεστώτα, για την άνοδο της Ακροδεξιάς, το Ναζισμό, το λαϊκισμό των media, το μεταναστευτικό, το Παλαιστινιακό. «Το να κάνεις μια ταινία θυμίζει μαραθώνιο, είναι μια ξεθεωτική περιπέτεια που δεν ξέρεις αν θα δεις το τέλος της», σημειώνει στην αυτοβιογραφία του, για την οποία ο Β.Βασιλικός αναρωτήθηκε ενώπιον όλων μας :«Είναι αυτοβιογραφία;», αντιπροτείνοντας μάλιστα τους τίτλους «αυτοκινηματογραφία» ,ή, ακόμη καλύτερα, «αυτοσινεγραφία», καθώς «ταυτίζονται ταινίες με τη ζωή του».
Άλλωστε, κι ο ίδιος στις σελίδες της, κάποια στιγμή αναγνωρίζει «η ηλικία μου δεν μετριόταν με το χρόνο, αλλά με τις ταινίες». Μετά από όσα έχουν ζήσει μαζί, χρόνια ολόκληρα, ως επιστήθιοι φίλοι και συνεργάτες, σε μια από τις πιο ηλεκτρισμένες συναισθηματικά στιγμές της παρουσίασης, ο Βασίλης Βασιλικός γυρνώντας προς τον Γαβρά του είπε «τώρα, μετά την αυτοβιογραφία, σε ξέρω καλύτερα» , επισημαίνοντας ότι κι αυτή διακρίνεται από την δεξιοτεχνία του μοντάζ και του flashback των φιλμ του. ‘
Όσοι ήταν παρόντες και δεν έχουν ακόμη προλάβει να διαβάσουν τον χειμαρρώδη τόμο, έμαθαν ότι ο Γαβράς υπήρξε «balarinos», που χόρευε με το χοροθέατρο της Δώρας Στράτου, από κρητικούς μέχρι τσάμικους, με την ελπίδα να φύγει περιοδεύοντας με το σχήμα εκτός Ελλάδος.
Έμαθαν την περιπέτεια των γυρισμάτων των ταινιών του, αλλά και το πώς από β’ σκηνοθέτης ανήλθε ραγδαία και του ανατέθηκε να γυρίσει τη δική του ταινία αιφνιδιαστικά.
Άκουσαν ακόμη και τις σκέψεις του όταν σκάναρε σπιθαμή προς σπιθαμή τη σύντροφο της ζωής του Μισέλ , μητέρα των 3 παιδιών του, συνεργάτιδά και παραγωγό του αλλά και πολεμική ανταποκρίτρια, στο πρώτο ραντεβού τους.
«Για μένα η γυναίκα δεν είναι ιδιοκτησία του άνδρα, είναι σύντροφος», είπε ο Κώστας Γαβράς
Πώς κατάφερε κι έκανε συχνά στη δουλειά και στη ζωή του το αδύνατο δυνατό;«Με πολύ δουλειά, με τύχη και με τους κατάλληλους ανθρώπους», με τους οποίους, όπως συνέβη με τον Υβ Μοντάν και τη Σιμόν Σινιορέ, τους ένωσε και το κίνητρο της πολιτικής. Η τύχη, ωστόσο, δεν είναι «κάτι που πέφτει από τον ουρανό!», επέμεινε.
Το σχόλιό του για την Ευρώπη, όπως και στην αυτοβιογραφία του, ήταν αποκαρδιωτικό: «Δεν πέτυχε εκείνο που έπρεπε, αυτό που ονειρευόταν μετά τον πόλεμο. Η Ευρώπη έχει γίνει ένα σούπερμαρκετ, για να δουλεύουν καλά μόνο οι οικονομίες, λόγω έλλειψης παιδείας», τόνισε, μιλώντας πάντως θετικά για τις πολιτικές του Γάλλου προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν για την Ευρώπη, αν και, επεσήμανε, «είναι μόνος του».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ / news247.gr
Φωτό: ΟΡΕΣΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ
